راهکارهای درمانی برای جای زخم ها و اسکارهای جراحی

اسکار یا جای زخم، روندی طبیعی است که جهت جایگزینی پوست آسیب‌ دیده بر روی بدن ایجاد می‌ شود. امکان ایجاد جای زخم بر روی پوست به دلایل مختلفی نظیر: عمل جراحی، انواع جراحات و آسیب های پوستی ( تصادف ، سوختگی و ….) وجود دارد. ساختار ایجاد جای زخم بر روی بدن هر فردی با فرد دیگر تفاوت داشته و ممکن است به صورت فرو‌رفته، بر‌جسته و یا مسطح ولی با تغییر رنگ ایجاد شود. اسکار، یکی از بزرگ‌ ترین نگرانی‌هایی است که ذهن بسیاری از افرادی که این عارضه را دارند را به خود مشغول کرده و اثرات مخرب دارد. راهکارهای پزشکی زیادی وجود داشته که می‌تواند جهت رفع نگرانی این افراد موثر واقع شود. درمان به موقع اسکار می‌ تواند از عوارضی نظیر زخم‌های مزمن یا بافت هیدروژن که می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی آسیب برساند جلوگیری کند.

انواع اسکار

• اسکار خطی معمولی
• اسکار‌‌های کلوئیدی
• اسکار هایپرتروفیک
• اسکار‌‌های حفره ای یا فرو رفته
• اسکار‌‌های انقباضی

اسکار یا جای زخم چگونه ایجاد می‌شود؟

اسکار زمانی اتفاق می افتد که پوست به طور طبیعی سعی دارد التیام پیدا کند. کلاژن های جدید ایجاد شده ترتیب و شکل خود را از دست داده و ضخامت آن ها تغییر می کند. از آنجائی که اپیدرم (لایه سطحی پوست) باید به لایه های زیرین پوست قلاب شده و متصل شود، این بر هم ریختگی کلاژنی باعث ایجاد اسکار می گردد.

راهکارهای درمانی غیر جراحی اسکار

مراقبت‌های اولیه و پیشگیری از عفونت:

• شستن و تمیز نگه داشتن زخم
• زخم را با آب شیرین و صابون ملایم بشویید. در صورت وجود کثیفی یا مواد خارجی، از گاز یا دستمال تمیز برای پاک کردن استفاده کنید.
• استفاده از پماد ضدعفونی‌ کننده‌
• استفاده از پمادهای آنتی‌بیوتیک موضعی می‌تواند به جلوگیری از عفونت کمک کند.
• بستن زخم
• زخم را با بانداژ های تمیز و غیر زخم‌بند بپوشانید تا از آلودگی بیشتر محافظت شود.

محصولات و کرم‌ های موضعی:

پماد حاوی سیلیکون موجب بهبود ظاهر انواع اسکار می شود.قبل از استفاده، ناحیه زخم یا اسکار را با آب و صابون ملایم بشویید و خشک کنید. مقدار مناسبی از پماد سیلیکونی را روی اسکار یا زخم بمالید. این پماد باید به‌طور یکنواخت روی سطح زخم یا اسکار پخش شود. با حرکت‌های دایره‌ای ملایم، پماد را در ناحیه مورد نظر ماساژ دهید تا بهتر جذب شود. مزایای این پمادها به شرح زیر است:

• بهبود ظاهر اسکارها
• کاهش درد و خارش

پیشگیری از تشکیل اسکارهای کلوئیدی

کرم‌های ضداسکار
کرم‌های ضد اسکار معمولاً دارای ترکیبات مختلفی هستند که به بهبود زخم‌ها و کاهش ظاهر اسکارها کمک می‌کنند. ترکیبات فعال نظیر ویتامین E، زینک و سیلیکون در کرم‌های ضد اسکار به بهبود فرآیند ترمیم زخم و کاهش ظاهر اسکارها کمک می‌کنند. استفاده منظم از کرم‌های حاوی این مواد می‌تواند به نتایج مطلوبی در بهبود وضعیت پوست و کاهش عوارض زخم‌ها منجر شود. در ادامه به بررسی چند ترکیب فعال مهم مانند ویتامین E، زینک و سایر مواد مؤثر در این کرم‌ها پرداخته می‌شود.
ویتامین E یک آنتی‌اکسیدان قوی است که به محافظت از سلول‌ها در برابر آسیب‌ اکسیداتیو کمک می‌کند. این ویتامین همچنین به حفظ رطوبت پوست و تسریع در فرآیند ترمیم پوست کمک می‌کند. استفاده از ویتامین E می‌تواند به کاهش ظاهر قرمزی و سفتی اسکارها کمک کند و پوست را نرم‌تر کند.
زینک
زینک به عنوان یک ماده معدنی ضروری در فرآیندهای ترمیم زخم و تولید کلاژن نقش دارد. این عنصر به بهبود سریع‌تر زخم‌ها و تسریع فرآیند بهبودی کمک می‌کند.
سیلیکون
سیلیکون با ایجاد یک لایه محافظ بر روی پوست، به حفظ رطوبت و ایجاد محیط مناسب برای ترمیم زخم کمک می‌کند. این ماده به کاهش حجم و ظاهری سفت اسکارها کمک می‌کند و می‌تواند از تشکیل اسکارهای کلوئیدی جلوگیری کند.
کلاژن
کلاژن پروتئینی است که به ساختار و الاستیسیته پوست کمک می‌کند و در فرآیند ترمیم زخم نقش دارد. هنگام استفاده از کلاژن در کرم‌ها، می‌تواند به بهبود انعطاف‌پذیری و کاهش ظاهر اسکارها کمک کند.

درمان‌ های خانگی و طبیعی اسکار

آلوئه‌ ورا: با خواص درمانی متنوع و موثر خود می‌تواند به درمان و بهبود اسکارها کمک کند. استفاده از این گیاه به‌عنوان بخشی از روال مراقبت از پوست می‌تواند به بهبود ظاهری اسکارها و ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده کمک نماید. برگ‌های آلوئه‌ورا را برش دهید و ژل داخلی آن را به‌طور مستقیم بر روی اسکار بمالید. این عمل را 2-3 بار در روز تکرار کنید. ژل آلوئه‌ورا را می‌توان با مواد دیگری مانند عسل، ویتامین E یا روغن‌های گیاهی ترکیب کرد و به‌عنوان ماسک بر روی اسکار استفاده کرد. محصولات حاوی استخراج آلوئه‌ ورا نیز وجود دارند که می‌توانند به‌عنوان کرم یا لوسیون برای بهبود وضعیت اسکارها مورد استفاده قرار گیرند.
روغن‌های طبیعی مانند جوجوبا، زیتون و نارگیل نیز به‌ عنوان درمان‌های مکمل و مؤثر در کاهش و بهبود ظاهر اسکارها شناخته شده‌اند. این روغن‌ها به دلیل خواص ضدالتهابی، مرطوب‌کنندگی و بازسازی سلولی می‌توانند به بهبود اسکارها کمک کنند.
عسل : عسل یک درمان مؤثر برای از بین بردن جای زخم ها است. عسل مانع از تجمع سلول های پوست مرده و باعث تحریک پوست برای بازسازی بافت جدید می شود. مقداری عسل رو روی زخم بمالید، با یک باند آن را بپوشانید و بگذارید در طول شب به همین صورت بماند. صبح آن را با آب گرم بشویید. هر شب قبل از خوابیدن این کار را تکرار کنید.
سرکه سیب به عنوان یک ماده ضد عفونی کننده محسوب می‌شود که از آن برای درمان طبیعی اسکار پوست نیز استفاده می‌شود. در حقیقت استفاده از سرکه سیب باعث می‌شود که سلول‌های مرده سطح پوست برطرف شوند. طرز استفاده از آن، به این صورت است که در ظرفی مقدار کمی عسل ریخته و به همان مقدار سرکه سیب اضافه کرده و مخلوط نمایید. حال با استفاده از یک پنبه، آن را روی اسکار پوست بمالید. به مدت ده دقیقه صبر کنید و سپس آن را با آب بشویید.

درمان‌ های پزشکی و حرفه‌ ای اسکار

درمان‌ های فیزیکی
ماساژ و درمان‌های فیزیوتراپی : ماساژ و درمان های فیزیوتراپی به‌عنوان روش‌های مؤثر در بهبود بافت‌های اسکار دار و افزایش کیفیت پوست شناخته شده‌اند. این دو روش می‌توانند به بهبود خون‌رسانی، کاهش التهاب و تحریک فرآیندهای ترمیمی پوست کمک کنند.
درمان‌ های لیزری : امروزه با استفاده از دستگاه‌های پیشرفته پزشکی، درمان اسکار با لیزر به‌آسانی انجام می‌شود. برای لیزر درمانی جای اسکار، پزشک از یک بی‌حسی موضعی استفاده می‌کند. در روند از بین‌ بردن اسکار با لیزر، نواحی دارای زخم اسکار مورد هدف پرتوهای قدرتمند اشعه لیزر قرار می‌گیرند و بافت آسیب‌دیده تجزیه می‌شود. برای درمان اسکار با لیزر روش‌ها و دستگاه‌های لیزر مختلفی وجود دارد که برخی از مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از:
لیزر کیو سوئیچ Nd: YAG
لیزر رنگ پالسی
دستگاه لیزر CO2 فرکشنال
لیزر آی پی ال یا نور پالسی جدید
درمان‌ های دارویی:
کرم‌ های تجویزی : اسکارها نیز می‌توانند با استفاده از کرم‌های تجویزی بهبود یابند. این کرم‌ها معمولاً شامل ترکیبات فعال هستند که به کاهش ظاهر اسکارها کمک می‌کنند و می‌توانند شرایط متفاوتی را هدف قرار دهند که شامل موارد زیر است:
کرم‌های حاوی سیلیکون : این کرم‌ها با ایجاد یک لایه محافظ بر روی پوست، رطوبت را حفظ می‌کنند و به بهبود بافت و رنگ اسکار کمک می‌کنند. سیلیکون می‌تواند به کاهش قرمزی و سفتی اسکارهای کلوئیدی و ‌هایپرتروفیک کمک کند.
کرم‌های حاوی استروئید : این کرم‌ها به کاهش التهاب و قرمزی در اسکارهای هایپرتروفیک و کلوئیدی کمک می‌کنند. استروئیدها می‌توانند تولید کلاژن را کاهش داده و به نرم شدن و کاهش اندازه اسکار کمک کنند.
کرم‌های حاوی رتینوئید : این کرم‌ها به تحریک تولید کلاژن و افزایش ترمیم سلولی کمک می‌کنند.
پمادهای ترکیبی :
پمادهای ترکیبی بهبود اسکار شامل ترکیبات مختلفی هستند که به کاهش و بهبود ظاهر اسکارها کمک می‌کنند. این پمادها معمولاً از ترکیب چندین ماده مؤثر تشکیل شده‌اند تا اثرات یکدیگر را تقویت کرده و نتایج بهتری ارائه دهند.
پماد حاوی استروئید و سیلیکون: برای کاهش التهاب و بهبود بافت مفید است.
پماد سیلیکون با رتینوئید: این پماد ترکیب اثرات محافظتی سیلیکون و بهبود دهنده رتینوئیدها را دارد.

درمان‌های جراحی اسکار

برداشتن اسکار

این درمان ها شامل جراحی اصلاح اسکار است که شامل برداشتن بافت اسکار و ایجاد یک اسکار جدید و پیوند پوست است که شامل برداشتن پوست از قسمت دیگری از بدن و پیوند آن بر روی ناحیه اسکار است. درمان های جراحی معمولاً توسط جراح پلاستیک انجام می شود و نسبت به درمان های موضعی یا تزریقی به زمان بهبودی طولانی تری نیاز دارد.

پیوند پوست

این عمل یک روش جراحی است که در آن پوست یا بافت‌های نرمی از یک قسمت بدن، به قسمت دیگری منتقل می‌شود، این عمل، به ‌منظور ترمیم زخم‌های عمیق، از بین بردن آثار زخم‌ها و یا به‌عنوان جزئی از جراحی زیبایی، مورد استفاده قرار می‌گیرد. پیوند پوست ممکن است از پوست خود فرد یا فرد دیگری که شرایط اهدا را داشته باشد گرفته می‌شود.
مزایا:
بهبود سریع‌ تر زخم‌ ها
کاهش عفونت‌ ها
بهبود ظاهر پوست
کاهش درد و ناراحتی
معایب:
عفونت
التهاب و تحریک محل زخم
درد، خون‌ریزی و تورم در منطقه عمل
تحریک نقاط دوختی به‌صورت تراکم یا خروج دوخت‌ها از پوست
واکنش‌های آلرژیک، تغییر رنگ پوست پیوند زده، شکل‌دهی نامناسب
آسیب‌های عصبی
پس زدن پیوند
عوارض ناشی از برداشت نامناسب پوست از بدن گیرنده

پیشگیری و مدیریت بلند مدت

پیشگیری از تشکیل اسکارهای جدید علاوه بر درمان آسیب‌های موجود، اهمیت زیادی دارد. رعایت برخی نکات و تکنیک‌ها می‌تواند به کاهش احتمال بروز اسکار کمک کند.

• تمیز نگه‌ داشتن زخم: زخم‌های باز باید به طور منظم با آب و صابون ملایم شسته و خشک شوند تا از عفونت جلوگیری شود.
• استفاده از پانسمان: استفاده از پانسمان‌های مناسب برای محافظت از زخم و جلوگیری از آسیب بیشتر به آن کمک می‌کند.
• اجتناب از تحریک: از به کار بردن مواد تحریک‌کننده مانند الکل یا ماده شیمیایی خشن بر روی زخم خودداری کنید.
• اجتناب از فعالیت‌های شدید: در زمان بهبودی زخم، باید از فعالیت‌های بدنی شدید که ممکن است منجر به آسیب دوباره شود، پرهیز کرد.
• رژیم غذایی متعادل: مصرف کافی ویتامین‌ها و مواد معدنی (مانند ویتامین C و زینک) به بهبود زخم کمک می‌کند.
• محافظت از پوست: قرار گرفتن در معرض نور خورشید می‌تواند به تیرگی و بدتر شدن ظاهر اسکار کمک کند. استفاده از کرم‌های ضد آفتاب با SPF بالا توصیه می‌شود.
• درمان پیشگیرانه: در صورت وجود ناهنجاری یا سابقه اسکار، مشاوره با پزشک متخصص می‌تواند به انتخاب روش‌های پیشگیرانه مناسب کمک کند.
• عدم خراشیدگی یا فشار به زخم: این کار می‌تواند عفونت را تشدید کند و موجب تشکیل اسکار شوند.

برای مدیریت اسکارهای موجود، برنامه‌های مراقبتی متنوعی وجود دارد که می‌تواند به مرور زمان تاثیر مثبتی روی پوست داشته باشد. در ادامه، برخی از این روش‌ها بیان می‌شود:

• زخم را تمیز نگه‌ دارید: استفاده از آب و صابون ملایم برای تمیز کردن زخم و جلوگیری از عفونت اهمیت دارد.
• پانسمان مناسب: پانسمان را به طور منظم تعویض کنید و از پانسمان‌هایی که رطوبت را حفظ می‌کنند استفاده کنید.
• کرم‌های سیلیکون: این کرم‌ها بر روی اسکار اعمال می‌شوند و می‌توانند به نرم شدن و کاهش اندازه اسکار کمک کنند.
• رتینوئیدها: این نوع داروها به بهبود کیفیت پوست و کاهش جابه‌جا شدن پوست کمک می‌کنند.
• استروئیدها: در صورت نیاز، پزشک می‌تواند داروهای استروئیدی تجویز کند که به کاهش التهاب و قرمزی اسکار کمک می‌کند.
• ماساژ ملایم: استفاده از روغن‌های طبیعی یا کرم‌های مرطوب‌کننده و ماساژ ملایم ناحیه اسکار به بهبود قوام و ظاهر آن کمک می‌کند. این کار می‌تواند باعث افزایش خون‌رسانی به ناحیه اسکار شود.
• لیزر درمانی: این روش می‌تواند به کاهش قرمزی و بهبود بافت پوست کمک کند.
• رژیم غذایی متعادل: مصرف ویتامین ‌ها (مانند ویتامین C و E) و مواد معدنی (مثل زینک) برای حمایت از ترمیم پوست ضروری است.
• نوشیدن آب کافی: هیدراته نگه ‌داشتن بدن به بهبود سلامت پوست کمک می‌کند.
• استفاده از کرم ضد آفتاب: قرار گرفتن در معرض نور خورشید می‌تواند به تیرگی اسکار کمک کند. بنابراین استفاده از کرم‌های ضد آفتاب با SPF بالا الزامی است.
• کنترل وضعیت اسکار: بررسی منظم توسط پزشک می‌تواند به تعیین نیاز به درمان‌های بیشتر کمک کند و برنامه‌های مراقبتی را به روز کند.

تغییرات در سبک زندگی و تغذیه تأثیر قابل توجهی بر بهبود زخم‌ها و اسکارها دارند. در اینجا به جزئیات این دو عامل مهم می‌پردازیم:
تغذیه مناسب:
مغزها، دانه‌ها و روغن‌های گیاهی دارای ویتامین E هستند. این ویتامین خاصیت آنتی‌اکسیدانی دارد و می‌تواند به بهبود کیفیت پوست کمک کند.
مرکبات، توت‌ها، فلفل دلمه‌ای و سبزیجات برگ‌دار دارای ویتامین C هستند. این ویتامین به تولید کلاژن کمک می‌کند و در فرآیند ترمیم زخم نقش دارد.
پروتئین‌ها برای ترمیم بافت و تولید کلاژن اهمیت دارند. منابع خوب پروتئین شامل گوشت، تخم‌مرغ، شیر، حبوبات و مغزها هستند.
زینک ماده معدنی برای ترمیم زخم است و به طور طبیعی در گوشت قرمز، مرغ، حبوبات و دانه‌ها یافت می‌شود.
مواد غذایی حاوی آنتی‌اکسیدان (مثل توت‌ها، سبزیجات و میوه‌های رنگی) به کاهش التهابات کمک می‌کنند.
سبک زندگی:
بهداشت و تمیزی زخم‌ها
رطوبت‌ رسانی
اجتناب از نور خورشید
ماساژ ملایم
مدیریت استرس
نتیجه‌ گیری
اسکار یا جای زخم بافتی است که پس از بهبود زخم روی آن باقی می‌ماند و به عنوان بخشی از روند بهبودی بدن ایجاد می‌شوند. بدن شما بافتی می‌سازد تا پوست آسیب‌دیده را ترمیم کند و شکاف‌های ناشی از آسیب را ببندد. اسکارها در هر شکل و اندازه‌ای وجود دارند که می‌توانند ناشی از تصادفات، سوختگی، جراحی، آکنه و بیماری باشند. روش‌های درمانی گوناگونی وجود دارند که می‌توانند اسکارها را از بین ببرند یا آنها را کمتر نمایان کنند. درمان جای زخم‌ها و اسکارهای جراحی شامل ترکیبی از مراقبت‌های اولیه، درمان‌های موضعی، روش‌های بالینی و در صورت لزوم، مداخلات جراحی می‌شود. با همکاری پزشک متخصص و رعایت توصیه‌های مربوطه، می‌توانید به بهبود ظاهری این اسکارها کمک کنید.